blikvoer

Wanneer je dit festivalseizoen een blik opentrekt om een snel campingmaal bij elkaar te koken, besef dan dat je het resultaat van een tweehonderd jaar oude machtsstrijd tussen het Britse en het Franse rijk in je handen houdt. De werelddominantie – en niets minder – was het doel van Napoleon toen hij een geldprijs van 12.000 Franse franken uitreikte aan diegene die zijn leger op de been kon houden met lang houdbaar proviand. Een oplossing voor het nutritionele tekort van soldaten en mariniers die werden uitgezonden voor lange missies. Hun dieet van gezouten vlees en droge beschuiten verzwakten de troepen dramatisch, vaak met de dood tot gevolg.

Het was banketbakker Nicolas Appert die de geldprijs in zijn zak mocht stoppen. Zijn winnend idee was geïnspireerd op de lange houdbaarheid van wijn: hij stopte vers voedsel in glazen flessen, kookte ze nadien in een warm waterbad en sloot ze luchtdicht af met een kurk. Louis Pasteur zou vijftig jaar later uitleggen waarom dit procedé garant stond voor een goede bewaring: door de verhitting worden alle bacteriën die voor verderf kunnen zorgen gedood en door de afsluiting sluipen er geen nieuwe bacteriën binnen. Het totaal ontbreken van micro-organismen betekende dat de tijd stil bleef staan in zo’n afgesloten fles.

Deze uitvinding leek pure magie in 1809. Maar glazen flessen waren niet handig te transporteren, dus gingen de Britten met deze Franse inzichten aan de haal en ontwikkelden een tinnen blik. Deze handigere manier van conserveren werd in 1813 gecommercialiseerd. In de eerste conservenfabriek werden alle blikjes met de hand gevuld en gesoldeerd: een snelle arbeider kon zes blikjes per dag produceren. Soldaten reageerden verheugd op de uitbreiding van hun karige dieet. Een blikopener werd in de roes van de ontdekking vergeten en kwam pas enkele decennia later op de markt, dus moesten de militairen enige handigheid aan de dag leggen met hun bajonet.

Rond 1860 was het proces zo verbeterd dat eten in blik betaalbaar werd voor het grote publiek en drong het de Europese en Amerikaanse huishoudens binnen. Voor vele mensen die ver van de kust woonden was het de eerste keer dat ze sardienen proefden en voor andere dan weer een eerste ontmoeting met exotisch fruit, zoals ananas die in Hawaï werd ingeblikt.

Intussen is blikvoer veel van z’n aanvankelijke allure verloren en is het meestal een noodoplossing in voorraadkasten en op campingtrips. Maar het procedé is nog steeds even simpel: luchtdicht afsluiten en verhitten. Er komen dus geen bewaarmiddelen aan te pas. In sommige landen, zoals Frankrijk en Spanje, wordt het gastronomische potentieel van deze bewaarmethode wel naar waarde geschat. Mooie blikjes gevuld met lokale specialiteiten worden verkocht als kostbare kleinoden. En in Scandinavië wordt haring ingeblikt maar niet verhit, zodat de vis blijft fermenteren in zijn blikje. Dat levert huurcontracten op waarin expliciet wordt vermeld dat het verboden is om een blik surströmming open te trekken in de huurwoning omdat de penetrante geur tot burenruzies zou kunnen leiden.

Kortom, de mogelijkheden met blikvoer zijn legio. Om het kampeerseizoen in te luiden verzonnen wij voor De Standaard Magazine vier campingproof-recepten met ingrediënten uit blik. De heerlijk hartige pasta met ansjovis en sardientjes kwam uit de bus als onze persoonlijke favoriet.